Biografie
Adriaan Bontebal werd op 28 mei 1952 in Leidschendam geboren als Aad van Rijn. Hij was de tweede in een reeks van negen kinderen. Saillant detail daarbij is, dat de huisarts ooit beweerde dat zijn moeder nooit kinderen zou kunnen krijgen.
Adriaan ontpopte zich al snel tot een eenling. Als jonge jongen zwierf hij vaak hele dagen door de polders om, gewapend met een verrekijker, urenlang op te gaan in het vogelen.
Zijn eerste schreden op het eenzame pad van de schrijver resulteerden in 1972 in de, samen met vriend Ab van der Burg in eigen beheer uitgebrachte, bundel Uitverkocht.
Een motorongeluk in 1975 kostte hem een van zijn benen en dit veranderde zijn leven drastisch en definitief. Na zijn revalidatie keerde hij nog voor een korte periode terug naar zijn geboortedorp. Zijn goedbetaalde baan als programmeur hield hij niet lang daarna definitief voor gezien.
Met de kraak van De Blauwe Aanslag, het voormalige belastingkantoor in Den Haag, vestigde hij zich in 1980 definitief in de hofstad. Hij werkte in drukkerij De Bijstand en was medewerker van het anarchistische blad De Zwarte. Hij pakte de pen krachtiger ter hand en al spoedig verschenen in eigen beheer de dichtbundels De vuilnisman komt in elke straat (1983) en Alleen in bad (1984). In die periode begon het toeren langs openjongerencentra, middelbare scholen, kraakpanden en theaters. Soms droeg hij wel acht of negen keer per week voor. Kenmerkend aan zijn performance was hoe hij uiterst langzaam het podium op hinkte en de langzame en bedeesde manier van spreken. Een goede grap maken vraagt om een uitgekiende techniek. Zijn stilering kwam het best tot zijn recht in proza.
Met Arthur Lava en Frank Starik was hij oprichter van de legendarische dichtersgroep H.J. van de BijL, de voorloper van de Maximalen. Een blauwe maandag trad hij op met dichter/striptekenaar Erik Schreurs en columnist/filmer Theo van Gogh. In 1998 maakte hij met de Haagse cabaretier Sjaak Bral een succesvolle tournee langs de Nederlandse theaters.
Na een flink aantal ‘eigen beheer’ dichtbundels, verschenen twee bundels verhaaltjes bij uitgeverij In De Knipscheer. Een Goot met Uitzicht (1988) en De Ark (1990). De eenakter Tapgenoten (1990) is een tiental malen uitgevoerd door Theatergroep Hollandia. Voor het Nationaal Toneel schreef hij de monoloog Rust(1998). In november 1995 verscheen bij de Haagse uitgeverij Doen Charmante jongen. Sportief tiep. Een verzameling miniaturen; korte, puntige teksten met een duidelijke, altijd verrassende pointe.
Hij was lid van het Haags Columnistencollectief De Groeten uit De Haag (met Sara Em, RJ Rueb, Julius Pasgeld en Paul Waayers). Een bundel van dit vijftal verscheen in het najaar van 1999. Sinds het begin van 1998 las hij een tijd lang eens in de 3 weken een Haags verhaal in het VPRO radio programma Music Hall.
Adriaan Bontebal kende als schrijver geen afgunst en hij was vaak de eerste om collega’s te stimuleren. Zo overtuigde hij klankdichter Jaap Blonk ervan om niet alleen de Ursonate van Kurt Schwitters uit te voeren, maar ook zijn eigen klankgedichten. Hij heeft tal van jonge dichters gestimuleerd en het podium opgesleept. Terwijl hij zelf ook veel optrad ontwikkelde hij een steeds chronischer podiumvrees.
Zijn optredens werden een schaars goed en ook het publiceren nam af. Na het in 1996 verschenen Overleven met het oorsmeer in de ketting, werd het op dat gebied zelfs lange tijd heel erg stil. Het prozawerk Katten vlooien (2005) was de laatste volledig eigen bundel van Adriaan. Daarna beperkte hij zich tot het laten verschijnen van zijn teksten in bloemlezingen en op zijn weblog en schreef hij jaarlijks een Tour de France dagboek samen met vriend Harry Zevenbergen.
Adriaan Bontebal leidde al jaren een teruggetrokken bestaan, daarbij gestimuleerd door zijn pleinvrees. Dat had tot gevolg dat hij zich meer en meer opsloot in zijn kleine huisje aan de Haagse Paulus Potterstraat. Omringd door een grote verzameling boeken, zijn katten en zijn tuintje, leek hij tevreden. Zijn nagelaten dagboeken toonden echter ook het beeld van een eenzame en angstige man.
‘De Carmiggelt van de kraakbeweging, de dichter met het houten been, de schrijver die zo droevig kon voorlezen dat het publiek het niet meer kon houden van het lachen’ (Groene Amsterdammer), overleed op de vroege ochtend van zaterdag 11 februari 2012 in het huis aan de Haagse Paulus Potterstraat. De plek waar hij bijna een kwart eeuw had geleefd.
Bibliografie:
Bundels:
Uitverkocht (poëzie & proza, 1972, AUL, AvR met Albert P.C. v.d. Burg)
De Vuilnisman komt in elke Straat (poëzie, 1983, AUL, AvR)
Vijf voor Vierentachtig (proza, 1983, AUL, AvR)
Alleen in Bad (poëzie, 1984, AUL, AvR)
Met de Schaar van Tzara (poëzie, 1984, AUL, AvR met Arthur Lava)
De Vuilnisman strikes back (poëzie, 1986, AUL)
Hannah, een tragisch gedicht in een bedrijf of vijf (poëzie, 1986)
Van Alles is weer Waardeloos (proza, 1987)
Een Goot met Uitzicht (poëzie & proza, 1988, In De Knipscheer)
De Ark (poëzie & proza, 1990, In De Knipscheer)
Charmante jongen. Sportief tiep (miniaturen, 1995, Doen uitgeverij)
Overleven, met het oorsmeer in de ketting (poëzie, 1996, Innocenti)
Katten vlooien (proza, 2005, De Nieuwe Haagsche, de 4 van Den Haag)
Tot hier en niet verder ~ een leven in woorden (poëzie en proza, 2012, Uitgeverij LetterRijn)
Toneel:
Tapgenoten (1990, eenakter i.o.v. Theatergroep Hollandia)
Rust (1998, monoloog i.o.v. Het Nationale Toneel)
Romeo & Julia, Haagse versie (2003, dialoog, i.o.v. theater Concordia)
Columnistencollectief Groeten uit De Haag:
Groeten uit De Haag (Columns, met Paul Waayers, Robert-Jan Rueb, Sara Em,Julius Pasgeld, AUL, 1999)
Gelegenheidsbundels ZevenBal:
De rotonde van Frankrijk (dagboek Tour de France 2001 i.s.m. Harry Zevenbergen, SUB)
De finish ligt pas aan de meet (dagboek Tour de France 2002 i.s.m. Harry Zevenbergen, mmv Theo van Rijn, René Schwab en Hans de Bruin, SUB)
De Centenaire (dagboek Tour de France 2003 i.s.m. Harry Zevenbergen, mmv Theovan Rijn, René Schwab, Hans de Bruin, Cor Gout, Day Highway, SUB)
De uitslag hoor ik later wel (dagboek Tour de France 2004 i.s.m. Harry Zevenbergen plus gasten, SUB)
Bankzitters (dagboek EK voetbal 2004 ism Harry Zevenbergen plus gasten, SUB)
Mopperen aan de Meet (dagboek Tour de France 2005 i.s.m. Harry Zevenbergen plusgasten, SUB)
Bloemlezingen:
Adrenaline (LetterRijn, 2010)
Verhalen van de straat (LetterRijn, 2009)
Mooie Kerst Achter De Duinen (RJR Publishing, 2008)
Poëtisch Den Haag, een wandeling in gedichten (UIL, 2006)
25 Jaar Nederlandstalige poëzie 1980-2005 in 666 en een stuk of wat gedichten (BnM Uitgevers, Nijmegen, 2006).
Familiefeestje, Wielrennen in kiprestaurant de Mollige Haan (Horus, 2006)
Als de kraaien overvliegen, voetbal in Den Haag en Scheveningen (Trespassers W,2005)
Poëzie op Pootjes (G.R. Ruijs stichting, 2005)
De light scheurkalender 2005 (Nijgh & Van Ditmar, 2004)
Marathon van het Haagse Lied (RJR Publishing, 2004)
Komrij’s Nederlandse poëzie van de 19de tot en met de 21ste eeuw in 2000 en enige gedichten (Bert Bakker, 2004)
Den Haag, de stad in gedichten (521 Uitgevers, 2003)
War on War, gedichten geen bommen (SUB/De Papieren Tijger, 2003)
Daar komen de dichters (8 Haagse dichters, SUB, 2003)
Hofvijver in poëzie & beeld (De Nieuwe Haagsche, 2002)
Scheveningen, op locatie; ode aan de kustplaats (Trespassers W/Maldoror, 2001)
Dichter aan Huis (Dichter aan Huis, 2001)
Van Haagse dichters die voorbijgaan (Bzztôh i.s.m. SUB, 2001)
Groeten uit De Haag (Columns van het Collectief, AUL, 1999)
Morgen gratis koffie (De Nieuwe Haagsche, 1999)
Als schrijvers koken (Kwadraat, 1997)
Alleen de kamer luistert mee (Dichter aan Huis, 1997)
Ongehoord (Elegance/Bruna, 1997)
De Blauwe Aanslag (Papieren Tijger, 1996)
Deze dans zal altijd duren (Kwadraat, 1996)
Wie niet lacht, krijgt een 8 (Dichter aan Huis, 1995)
Canadian Caper (Vrolijke verhalen uit Playboy, Anthos, 1994)
Als de kerstboom brandt (Van Holkema & Warendorf, 1994)
Voor kinderen voelen; verhalen rondom kinderwens (Arbeiderspers, 1994)
Punkt/Punt (tegen het fascisme, Düsseldorf, Dld, 1993)
Border Crossing (Dutch & American post-beat, Alpha Beat Press, USA, 1993)
20 jaar ‘t Paard (Paard van Troje, 1992)
De ware Jacob (Novella, 1992)
Radio Mondain Den Haag (geluidscassette, Trespassers W, 1991)
Veterinaire Studenten Almanak (Utrecht, 1991)
Lift 50+ (Stichting Lift, 1991)
Schrijf! (Theatergroep Hollandia, 1990)
Schrijvers Schrijven (Voedingsbond FNV, 1990)
Hopla nietwaar, Nederlands nonsens proza (Nijgh & Van Ditmar, 1989)
Delft Dicht (1988)
De Tijd is Om (poëzie festival ‘Blauwe Aanslag’, 1987)
Het Laatste Woord (Paard van Troje, 1987)
Meivisie (AvR, n.a.v. het bezoek van de paus, 1985)
Poëzie 84 (AvR, Paard van Troje, 1984)
Het Kleine Grote Pechboek (AvR, Fuji, 1983)
In de bladen:
Vrij Nederland (AvR), Balloen (AvR), Poëzie Nieuws (nul-nummer, 1992), Kraaiepoot & Botersmokkel, Lift, De Held, De Vrije, Doen, Opscene, DeZwarte, Playboy (2x), Zebra, Konfrontatie, Bondig, NRC Handelsblad, TrespassersW, Virus, Propria Cures, Pardon Lul, Mens & Gevoelens, XXIe Eeuw, Braindrain (tijdschrift op flop), Man, SchijnBeweging, Haags Straatnieuws, de Posthoorn, Rottend Staal Nieuwsbrief / Rottend Staal On Line, Circuit, Bordelaise Literair, wijkkrant Het Oude Centrum, Vrijstaat Austerlitz, MillenniuM, Haagsche Courant, Schrijversblok, Westlandse Courant, Natuur & MilieuAgenda, Zone 5300, Branding en Pervers.